Informatyzacja Samodzielnego Publicznego Klinicznego Szpitala Okulistycznego w Warszawie

Pierwszego stycznia 2000 roku Samodzielny Publiczny Kliniczny Szpital Okulistyczny (SPKSO) w Warszawie rozpoczął swoją działalność, jako samodzielna jednostka ochrony zdrowia. Na jej czele stanął prof. dr hab. n.med. Jerzy Szaflik. Placówka jest bazą dla Katedry i Kliniki Okulistyki II Wydziału Lekarskiego Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego (WUM). W szpitalu W szpitalu znalazło zatrudnienie 80 pracowników.

Znając realia prowadzenia placówek medycznych, prof. dr hab. n.med. Jerzy Szaflik zapoczątkował proces tworzenia i wdrożenia autorskiego zintegrowanego systemu informatycznego do obsługi dokumentacji medycznej. Prace przebiegały etapami. Na początku szpital wyposażono w sieć komputerową kategorii 5e, zabezpieczoną zaporą ogniową pracującą pod kontrolą systemu FreeBSD. Rdzeniem funkcjonalnym stał się sieciowy system informatyczny pracujący w środowisku DOS, zapewniający rejestrację danych pacjentów i podstawowe funkcje statystyczne. Komplementarnymi systemami w księgowości i kadrach stały się rozwiązania firmy WAPRO. W 2001, do kadr i księgowości, wdrożono zintegrowany system obsługi CL Zdrowie, który pracuje i ewaluuje do dnia dzisiejszego.

W 2008 r. nastąpił przełom w działaniu szpitala i jego strukturze informatycznej. Wdrożony został zintegrowany system informatyczny CGM CLININET, oparty na najnowocześniejszych rozwiązaniach bazodanowych, pozwalających na elastyczną modyfikację i dostosowanie systemu do unikalnych potrzeb Szpitala Okulistycznego.  System działa na wielu platformach sprzętowych i programowych dzięki zastosowaniu technologii WWW do komunikacji z użytkownikami. W celu podniesienia bezpieczeństwa zastosowano technologię SSL, dzięki czemu dostęp do aplikacji odbywa się za pośrednictwem szyfrowanego połączenia i przeglądarki internetowej.

System składa się z następujących modułów:

Rejestracja:

• Pozwala na sprawne wyznaczenie terminów konsultacji medycznej.
• Umożliwia automatyczną weryfikację statusu ubezpieczenia pacjenta dzięki integracji z systemem eWUŚ.
• Gromadzi dane pacjenta wymagane do rozliczeń z NFZ i innymi płatnikami.
• Automatyzuje sprawdzanie uprawnień pacjenta do świadczeń abonamentowych.

Gabinet:

• Umożliwia wprowadzenie danych pacjenta do systemu konsultacji medycznej.
• Umożliwia wystawianie różnego typu dokumentów medycznych, takich jak: recepty, skierowania, zaświadczenia itp.
• Umożliwia zaplanowanie kolejnej wizyty bezpośrednio w gabinecie lekarskim.
• Umożliwia zlecenie badań włącznie z pracownią diagnostyki obrazowej.
• Posiada elektroniczne formularze dokumentacji medycznej i zleceń oraz wydruki, które mogą być dostosowywane do indywidualnych potrzeb oraz wymagań danej specjalności w przychodni szpitalnej.

Izba przyjęć/Ostry dyżur:

• Umożliwia automatyczną weryfikację statusu ubezpieczenia pacjenta dzięki integracji z systemem eWUŚ.
• Umożliwia nadanie statusu określającego stan kliniczny pacjenta (system kolorów), włącznie z kwalifikacją do przyjęcia poza kolejnością.
• Posiada wbudowane funkcje zlecania i monitorowania wykonania badań i dostępu do wyników.
• Umożliwia elektroniczne prowadzenie dokumentacji opisowej i formularzowej.
• Umożliwia wystawianie różnego typu dokumentów medycznych, takich jak: recepty, skierowania, zaświadczenia itd.
• Generuje niezbędną dokumentację medyczną.

Oddział

Moduł Oddział jest najważniejszym modułem przeznaczonym dla personelu zaangażowanego w proces leczenia pacjenta na oddziale.

• Umożliwia dokumentowanie ruchu chorych.
• Umożliwia prowadzenie dokumentacji medycznej i statystycznej.
• Umożliwia kodowanie wykonanych procedur.
• Umożliwia zlecanie terapii i leków.
• Umożliwia wystawianie recept.
• Umożliwia odnotowywanie zakażeń.
• Umożliwia dokumentowanie pielęgnacji pacjentów.
• Umożliwia tworzenie epikryz.
• Zawiera również pozostałe funkcje wspomagające pracę lekarza i pielęgniarki na oddziale.

Blok operacyjny

• Posiada graficzne narzędzie planowania i kontroli realizacji zabiegów w czasie rzeczywistym z podziałem na poszczególne sale zabiegowe.
• Umożliwia prowadzenie niezbędnej dokumentacji operacyjnej i automatycznie generuje dokumentację operacji na podstawie zgromadzonych danych o wykonanych procedurach, wykorzystanych materiałach, składzie zespołu itd..
• Umożliwia przechowywanie kart anestezjologicznych.
• Umożliwia analizy i generowanie raportów z prac bloku zabiegowego.
• Umożliwia dostęp do wszystkich, w tym obrazowych, wyników badań pacjenta.
• Posiada wbudowany moduł zleceń medycznych i automatycznie komunikuje się z pozostałymi modułami systemu w zakresie nowych zleceń i wyników.
• Współpracuje z pozostałymi modułami zintegrowanego systemu.

Rozliczenia z NFZ

Moduł Rozliczeń z NFZ jest jednym z najważniejszych w systemie.

• Pozwala śledzić wykonanie kontraktu.
• Umożliwia importowanie umów rozliczeniowych z NFZ
• Pozwala zarządzać umowami z NFZ i generować komunikaty rozliczeniowe.
• Działa na tych samych danych co pozostałe części systemu szpitalnego.

Apteka i Magazyn

Moduły do zarządzania magazynem szpitalnym i działem farmacji jest w pełni zintegrowany z systemem. Zlecenia leków i materiałów odbywają się drogą elektroniczną. Opisany system zbudowany jest na zaawansowanej platformie informatycznej składającej się z:

• Dwóch serwerów fizycznych, pełniących funkcję serwera aplikacji i serwera bazy danych, które wyposażone są w macierzowe zestawy dyskowe RAID6 zapewniające właściwy poziom bezpieczeństwa gromadzonych danych. W przypadku awarii każdy z serwerów może przejąć funkcję drugiego, co pozwala na zminimalizowanie czasu przestoju systemu.
• Serwera do tworzenia kopii bezpieczeństwa, wyposażonego w stację taśm LTO z robotyką, który zbiera dane z wszystkich serwerów pracujących na potrzeby systemu.
• Serwera do sprawdzania kopii bezpieczeństwa i prac testowych, który umożliwia gruntowną weryfikację zapisanych danych oraz pozwala na łatwe testowanie planowanych rozwiązań bez zakłócania pracy podstawowego systemu.

Do kontroli użytkowników, zarządzania komputerami w poszczególnych gabinetach i innych prac informatycznych zastosowano zestaw serwerów Active Directory. Pozwoliły one między innymi na wprowadzenie obsługi WIFI na terenie szpitala w trybie WPA2 Enterprise z serwerem RADIUS do kontroli dostępu.

Następnym etapem wdrożenia systemu informatycznego w szpitalu stała się integracja okulistycznych urządzeń diagnostycznych z systemem Clini-Net i poszerzenie przechowywanej elektronicznie dokumentacji medycznej o dane obrazowe. W tym celu zaplanowano znaczącą modyfikację bazy sprzętowej platformy informatycznej oraz dostosowanie systemu Clini-Net. Modułem obsługującym będzie Diagnostyka.

Diagnostyka

Modułu integrujący urządzenia medyczne z systemem CGM CLININET, umożliwiający pełny przepływ danych pomiędzy pracowniami diagnostycznymi i gabinetami w szpitalu i poradni. Wybrane cechy i możliwości to:

• Dostęp do wszystkich danych klinicznych z innych pracowni, oddziałów szpitala i poradni.
• Dostęp do wszystkich danych obrazowych zlokalizowanych w archiwum PACS.
• Dostęp do narzędzi diagnostycznych potrzebnych do analizy badań obrazowych.
• Dostęp do badań wideo i ich opisów.
• Możliwość importu i eksportu badań (CD/DVD/BD).
• Obsługa Księgi Pracowni.
• Możliwość tworzenia predefiniowanych fraz opisowych / wzorców / szablonów tekstów możliwych do późniejszego wykorzystania przez użytkownika lub grupę użytkowników.

Platformę informatyczną stanowią:

• Zestaw macierzy dyskowych z funkcją wzajemnej replikacji informacji oraz wydajnym podłączeniem dla systemów serwerowych FC 16G.
• Klaster serwerów wirtualizacyjnych ,złożony z trzech maszyn działających pod kontrolą VMware i wspólnie zarządzanych, na których pracować będą systemy wirtualne obsługujące bazę danych, aplikację, akwizycję danych i raportowanie.
• System tworzenia kopii bezpieczeństwa z biblioteką taśmową LTO6.
• Zestaw przełączników 10Gb Ethernet, stanowiący sieć szkieletową dla wszystkich podsieci.

Całość systemu wymiany informacji między serwerami i pamięciami masowymi SAN oparta jest na technologii światłowodowej. Powyższe rozwiązanie znacząco przyspiesza wymianę danych między modułami oraz zwiększa poziom zabezpieczeń danych. W planach szpitala jest również poprawa mobilności działania lekarzy i przyspieszenie wprowadzania informacji do systemu poprzez wdrożenie modułu Tablet Oddziałowy.

Tablet Oddziałowy

Moduł Tablet Oddziałowy to dodatkowy moduł systemu CGM CLININET, przeznaczony dla lekarzy i pielęgniarek, napisany specjalnie na tablety z ekranem dotykowym. Wspomaga pracę personelu medycznego bezpośrednio przy pacjencie. Umożliwia przede wszystkim odnotowanie podjętych decyzji i wykonanych czynności przy pacjencie bez konieczności udawania się do stacjonarnego stanowiska roboczego. Użycie klawiatury ograniczone jest do minimum.

Wybrane cechy i możliwości:

• Identyfikacja pacjenta.
• Elektroniczna karta gorączkowa.
• Elektroniczny dostęp do treści dokumentacji medycznej.
• Historia pobytu pacjenta.
• Możliwość zlecenia leków i badań podczas obchodu.
• Możliwość odnotowania podania leków przy pacjencie.
• Dostęp do obrazów radiologicznych podczas obchodu.
• Dostępny na wszystkie popularne systemy operacyjne tabletów: Apple iOS, Windows, Android.

Infrastruktura

Aby sprostać wymogom bezpieczeństwa danych oraz zwiększonemu strumieniowi przesyłanych informacji, podjęte zostały działania w celu usprawnienia sieci komputerowej oraz stworzenia centralnego systemu zasilania awaryjnego z dedykowanym zasilaniem elektrycznym. Prace podzielono na dwa etapy.

Nowa sieć komputerowa LAN (200 punktów sieciowych) oparta jest na rozwiązaniu AMP CO Plus, wysoce wydajnym systemie kablowym opracowanym w standardzie Cat 7 i przygotowanym do Cat 7a. Każdy z gniazd można łatwo modyfikować gdyż system kablowy zbudowany jest modułowo i pozwala na dowolną konfigurację połączeń. Umożliwia podłączenie urządzeń typu: komputer, telefon, urządzenie audio/video, itp. W tej konfiguracji system zapewnia dwa otwarte złącza, w które wkłada się potrzebne moduły. Sieć jest podzielona na podrzędne punkty dystrybucyjne połączone dwutorowo, światłowodem i kablem kat 7a, co eliminuje ryzyko awarii w przypadku uszkodzenia jednego z torów. Całość lokalnych systemów sieciowych zabezpieczona jest przed dostępem z zewnątrz przez dwustopniowy mechanizm zapory ogniowej.

Drugim etapem rozbudowy była wyodrębniona sieć zasilająca komputery i systemy serwerowe, podłączona równolegle z siecią komputerową, która eliminuje ryzyko wystąpienia zakłóceń pochodzących z pozostałej części sieci elektrycznej szpitala, co w znacznym stopniu podnosi poziom bezpieczeństwa danych. Zastosowanie centralnego zasilacza awaryjnego i oddzielnych obwodów zasilających pozwoli na zainstalowanie w przyszłości niezależnego generatora prądowego.

Inne aktywności

Szpital jest prekursorem w dziedzinie transmisji obrazu wysokiej rozdzielczości mikrochirurgii okulistyki przez Internet. W ramach pracy dydaktycznej Szpitala w 2012 r. wdrożony został autorski system do rejestracji i transmisji obrazu w technologii full HD, za pośrednictwem sieci LAN i Internetu, z pola operacyjnego i sal operacyjnych.

Wszystkie sale operacyjne wyposażone są w rejestratory i kamery full HD (wysokiej rozdzielczości) oraz terminale audio video, które pozwalają na równoległą transmisję obrazu i dźwięku z sali operacyjnej oraz obrazu z mikroskopu mikrochirurgicznego, endoskopu lub lasera femtosekundowego. Zastosowane rozwiązania pozwoliły na rozpoczęcie rejestracji wszystkich zabiegów operacyjnych, które przechowywane są na dedykowanym serwerze, wyposażonym w macierz dyskową o pojemności 24 TB. Proces archiwizowania zabiegów jest zautomatyzowany i pozwala na dostęp do archiwów z dowolnego autoryzowanego komputera w Klinice.  W praktyce oznacza to to, że pole operacyjne (5 cm2) może być rejestrowane i przesyłane w technologii full HD, w czasie rzeczywistym przez Internet, do dowolnej lokalizacji na świecie i może być wyświetlane na urządzeniu dowolnego typu: tablet, smartfon, komputer, rzutnik full HD mogący wyświetlić obraz na ekranie 5m na 5m; bez widocznej straty, jakości obrazu. Można obejrzeć zabiegi operacyjne śledząc każdy szczegół, bez zmiany kolorów i tempa wykonywanych przez operatora czynności.

Powyższy system był wykorzystywany na licznych zjazdach i spotkaniach naukowych,  przy dużym aplauzie i zainteresowaniu ze strony środowisk naukowych. Obecnie w Samodzielnym Publicznym Klinicznym Szpitalu Okulistycznym w Warszawie pracuje ponad 200 pracowników, z których większość używa systemów komputerowych.

Rafał Filipowicz, Adam Zakroczymski
Samodzielny Publiczny Kliniczny Szpital Okulistyczny (SPKSO) w Warszawie