Te badania uratują Ci życie
Drzwi otwarte w Centrum Onkologii, białe niedziele, badania wyjazdowe – takie akcje mają przypominać kobietom o badaniach profilaktycznych. Po kilku latach prowadzenia skriningu, wiemy już, że w tym przedsięwzięciu liczy się długoterminowość i masowość.
Szwecja to prymus i przykład dla nas. W tym kraju jest najniższy wskaźnik umieralności z powodu nowotworów. Zanim jednak osiągnięto tak rewelacyjne wyniki, musiały minąć dziesiątki lat. W Polsce badania profilaktyczne mają krótką historię. Przed nami więc jeszcze mnóstwo pracy.
Świadomość społeczeństwa
Celem badań przesiewowych jest wykrycie choroby we wczesnym jej stadium, kiedy Pacjent nie ma jeszcze żadnych objawów. Ale, jak dotrzeć do grupy ryzyka – głowią się specjaliści od public relations?
W Szwecji takiego pytania nikt sobie nie zadaje. Choć tam za badania profilaktyczne trzeba płacić z własnej kieszeni, a u nas finansuje je Ministerstwo Zdrowia. Szwedzkie społeczeństwo ma świadomość, że zdrowie zależy od nich samych i na zapobieganiu chorobom, a szczególnie nowotworom, nie warto oszczędzać.
W Polsce, aby zachęcić kobiety do skorzystania z programu profilaktycznego, organizowano już kampanie społeczne z udziałem gwiazd, wysyłano zaproszenia do pań, księża apelowali po mszy, aby kobiety chodziły na badania. Resort zdrowia zastanawiał się nawet czy nie wprowadzić do obowiązkowych badań okresowych cytologii i mammografii.
Mimo różnych akcji promocyjnych wciąż jest wiele kobiet, które nie chcą nawet słyszeć o pójściu na badania. – To magiczne myślenie, zaklinanie rzeczywistości – mówi Tomasz Mierzwa, kierownik Zakładu Profilaktyki i Promocji Zdrowia Centrum Onkologii w Bydgoszczy. – Niektóre kobiety wychodzą z założenia, że jeśli zgłoszą się na badanie, to lekarz na pewno coś im wykryje. Nie wykryjemy, jeśli Pacjentka będzie zdrowa. Problem w tym, że jeśli jest chora, a my nie mamy szansy jej zbadać, wówczas trafi do nas później, z tak zaawansowaną chorobą, że być może nie będziemy w stanie im pomóc.
Drobnymi kroczkami do celu
„Bydgoszcz dla profilaktyki” – pod takim hasłem Centrum Onkologii przez całe minione wakacje prowadziło program badań dla kobiet. Cytomammobus odwiedzał wszystkie dzielnice miasta. Średnio na badania zgłaszało się 60 kobiet dziennie. Nie jest to oszałamiający wynik, ale jak podkreślają lekarze – całkiem przyzwoity, jak na sezon letni.
Zimą też nie odpoczywaliśmy. Wspólnie z Telewizją Polską prowadziliśmy quiz prozdrowotny. Udowadniamy, że o profilaktyce i zdrowiu można mówić w sposób zabawny, a wiedza w ten sposób zdobyta, lepiej się utrwala. Cały czas wysyłamy też zaproszenia na badania, choć i bez nich każda kobieta, która spełnia wymogi programu profilaktycznego, może z nich skorzystać.
Nasze permanentne działania zaczynają przynosić efekty. W Bydgoszczy pod kątem wykrywania raka piersi przebadaliśmy 37,78% populacji uprawnionej do korzystania z programu profilaktycznego, natomiast w przypadku raka szyjki macicy – 27,71%. To wciąż jednak mało.
Warunkiem skuteczności skriningu jest jego masowość. Szacuje się, że w przypadku raka szyjki macicy, dopiero po objęciu badaniami przesiewowymi 75 % populacji można znacząco zmniejszyć śmiertelność. O tym, że metoda drobnych kroczków się sprawdza, świadczą najnowsze dane z Wielkiej Brytanii. Jak informuje serwis BBC News/Health. W ciągu dziesięciu lat liczba zgonów spowodowanych przez raka jajnika spadła w Anglii o jedną piątą. O ile w roku 2001 nowotwór ten zabijał rocznie 11 kobiet na każde 100 000, to obecnie liczba ta spadła do 9. Szybsza diagnoza i lepsze leczenie pozwalają dłużej żyć z nowotworem – pięć lat od momentu rozpoznania przeżywa 44% kobiet. Kiedy około 1965 roku wprowadzono masowy skrining cytologiczny obejmujący Norwegię i Finlandię, po 10 latach zmniejszyła się umieralność na raka szyjki macicy o około 60%.
U nas tak spektakularnych efektów jeszcze nie ma, ale sytuacja także się poprawia. W 2000 roku u zaledwie 9% Pacjentek Centrum Onkologii mogliśmy zastosować zabiegi oszczędzające piersi. Dziś taką operację wykonujemy u połowy Pacjentek. Jest to możliwe, ponieważ wykrywamy chorobę zdecydowanie wcześniej.
Dla kogo program profilaktyczny?
Mammografia skierowana jest dla kobiet w wieku 50-69 lat, należy ją wykonywać raz na dwa lata, na cytologię mogą się zgłaszać co trzy lata panie w wieku 25-59 lat. Na pobranie cytologii najlepiej zgłosić się nie wcześniej niż 2 dni po ostatnim dniu miesiączki i nie później, niż 2 dni przed rozpoczęciem miesiączki. Przynajmniej 4 dni wcześniej nie należy stosować leków dopochwowych, a w dniu badania nie robić irygacji.
Anna Twardowska
Zespół ds. Komunikacji
Konsultacja medyczna
dr n. med. Tomasz Mierzwa
Kierownik Zakładu Profilaktyki i Promocji Zdrowia Centrum Onkologii w Bydgoszczy
