Co płynie w Twoich żyłach?

Morfologia krwi, to jedno z podstawowych i powszechnie wykonywanych badań diagnostycznych. Dzięki niemu dowiemy się, jakie choroby nam grożą, zanim pojawią się pierwsze ich symptomy.

Krew ma kluczowe znaczenie dla organizmu, choć stanowi zaledwie 7 procent naszego ciała. Dostarcza do komórek tlen, substancje odżywcze, witaminy, sole mineralne. Wydala dwutlenek węgla i zbędne produkty przemiany materii. Jest odpowiedzialna za reakcje odpornościowe, utrzymanie stałości środowiska wewnętrznego (homeostaza) oraz temperatury. W jej skład wchodzą krwinki czerwone, białe, płytki krwi oraz płynne osocze. Kiedy dostajemy wyniki morfologii, mamy podaną wartość parametrów, ale co z tego skoro nie wiemy, co oznaczają różne skróty i o czym świadczą podwyższone lub obniżone wskaźniki?

Krwinki czerwone (RBC) – ich wzrost oznacza erytrocytozę, natomiast spadek – erytropenię. Erytrocytoza jest rzadko spotykaną chorobą, może być spowodowana nowotworowym rozrostem krwinek czerwonych. Jej przyczyną bywa również niedotlenienie. Częściej mamy jednak do czynienia z niedokrwistością, którą wywołuje utrata krwi, niedobór witaminy B12 lub kwasu foliowego. Przyczyną niedokrwistości jest również niedobór żelaza lub przyczyny wtórne (ciąża, choroby nerek, nowotwory, choroby przewlekłe).

Krwinki białe (WBC) – służą obronie przed bakteriami, wirusami, pierwotniakami. Składają się z kilku podgrup – granulocytów, limfocytów i monocytów. Podwyższenie może być spowodowane wysoką temperaturą otoczenia, opalaniem się na słońcu, ciążą, wysiłkiem fizycznym, stresem, stanami zapalnymi narządów, uszkodzeniami tkanek, zakażeniami, zatruciami, nowotworami.

Płytki krwi (PLT) – komórki te łączą się ze sobą i tworzą skrzep uniemożliwiający wypływ krwi z uszkodzonego naczynia krwionośnego. Nadpłytkowość zdarza się rzadko. Natomiast małopłytkowość jest spowodowana np. uszkodzeniem szpiku, w którym powstają płytki (z powodu niekorzystnego działania niektórych leków na szpik, zakażeniami, czy naciekami nowotworowymi).

CRP, czyli białko C-reaktywne – jego obecność świadczy o istnieniu stanu zapalnego, zwiększa się też w chorobach nowotworowych.

Odczyn Biernackiego (OB) – chorobami powodującymi przekroczenie norm są: stany zapalne, nowotwory, choroby rozrostowe krwi (np. białaczki), choroby autoimmunologiczne. Jednak OB jest badaniem mało specyficznym, dlatego w przypadku jakichkolwiek wątpliwości, lekarze zlecają badania dodatkowe.

Hemoglobina (HGB) – obniżenie poziomu hemoglobiny jest na ogół spowodowane niedokrwistością. Hemoglobina to białko transportowe będące podstawowym markerem służącym do rozpoznawania niedokrwistości.

Bazocyty (BASO) – ich liczba zwiększa się w stanach alergicznych, przy przewlekłej białaczce szpikowej, w przewlekłych stanach zapalnych przewodu pokarmowego, wrzodziejących zapaleniach jelit, niedoczynności tarczycy, chorobie Hodgkina. Wynik poniżej normy może się pojawić w ostrych infekcjach, ostrej gorączce reumatycznej, nadczynności tarczycy, ostrym zapaleniu płuc, stresie.

Eozynocyty (EOS) – zwiększenie ich wartości wywołują choroby alergiczne, zakaźne, hematologiczne, pasożytnicze, astma oskrzelowa, a także katar sienny, łuszczyca, zażywanie leków (np. penicyliny). Przyczyną spadku ich liczby mogą być zakażenia, dur brzuszny, czerwonka, posocznica, urazy, oparzenia, wysiłek fizyczny oraz działanie hormonów nadnerczowych.

Monocyty (MONO) – wzrost ich liczby może być spowodowany: gruźlicą, kiłą, brucelozą, zapaleniem wsierdzia, durem, mononukleozą zakaźną, zakażeniami pierwotniakowymi, urazami chirurgicznymi, kolagenozami, chorobą Crohna, nowotworami. Przyczyną mniejszej liczby monocytów są np. infekcje.

Neutrocyty (NEUT) – ich zwiększenie obserwujemy w zakażeniach miejscowych i ogólnych, chorobach nowotworowych, hematologicznych, po urazach, krwotokach, zawałach, w chorobach metabolicznych, u palaczy oraz u kobiet w trzecim trymestrze ciąży. Spadek liczby neutrocytów występuje w zakażeniach grzybiczych, wirusowych (grypa, różyczka), bakteryjnych (gruźlica, dur, bruceloza), pierwotniakowych (np. malaria), w toksycznym uszkodzeniu szpiku kostnego, przy leczeniu cystostatykami.

Limfocyty (LYMPH) – ich liczba wzrasta w takich chorobach, jak krztusiec, chłoniaki, przewlekła białaczka limfatyczna, szpiczak mnogi, odra, świnka, gruźlica, kiła, różyczka, choroby immunologiczne. Natomiast spadek może wywołać stosowanie kortykosterydów, ciężkie zakażenia wirusowe.

Hematokryt (HCT) – to stosunek objętości erytrocytów do objętości osocza. Zależy on od liczby krwinek czerwonych (RBC), objętości krwinek czerwonych (MCV), a także aktualnej objętości krwi krążącej, która prawidłowo wynosi około 5-6 litrów.

Inne badania krwi

Wykonuje się również badania biochemiczne krwi, podczas których ocenia się skład osocza, a konkretnie poziom glukozy, mocznika, kreatyniny, białka, elektrolitów (potasu, sodu, chloru), cholesterolu, trójglicerydów, bilirubiny, amylazy itd. Wykonanie badań biochemicznych daje nam wiedzę o funkcjonowaniu prawie wszystkich narządów ciała. Ogromna liczba schorzeń nie mogłaby być diagnozowana i leczona bez oceny zmian we krwi tych substancji.

Anna Twardowska
Zespół ds. Komunikacji Konsultacja medyczna

dr n. med. Tomasz Mierzwa
Kierownik Zakładu Profilaktyki i Promocji Zdrowia Centrum Onkologii w Bydgoszczy