Chrapanie – przyczyny, leczenie, zapobieganie

Chapaniem nazywany jest szorstki dźwięk pojawiający się w wyniku przepływu powietrza przez rozluźnione drogi oddechowe podczas snu. Rozluźnione tkanki mięśniowe, w wyniku przepływającego powietrza wpadają w wibracje, czego efektem jest znany prawie wszystkim niezbyt przyjemny dźwięk. Jak powstaje chrapanie? Jak je skutecznie leczyć? Czy można mu jakoś zapobiegać?

Choć praktycznie każdemu zdarza się chrapać podczas snu, to dla niektórych osób zjawisko to osiąga rozmiary problemu. Pomijając oczywisty fakt budzenia osoby, z którą śpimy, zdarzają się sytuacje kiedy osoba wybudza się ze snu w wyniku własnego chrapania.

Dodatkowo, chrapanie może sugerować poważne problemy zdrowotne.

Przyczyny chrapania

Najczęstszą przyczyną chrapania jest zespół bezdechu sennego. Jest to stan, w którym oddech osoby śpiącej zostaje wstrzymany na pewien czas lub zostaje znacznie spłycony. Nie każda osoba, której zdarza się chrapać cierpi na zespół bezdechu sennego. Zespołowi temu towarzyszy szereg objawów dzięki, którym możemy stwierdzić czy dana osoba cierpi na zespół bezdechu sennego. Z pozycji obserwatora najwyraźniejszym objawem będą zauważalne, długie (dłuższe niż 5-10 sekund) przerwy w oddychaniu śpiącej osoby.

Natomiast jeśli sami zauważymy u siebie część z poniższych objawów to możemy podejrzewać, że cierpimy na zespół bezdechu sennego:

• nagłe przebudzenia w trakcie nocy, którym towarzyszy dławienie lub kaszel,
• poranne bóle głowy,
• niskie libido,
• wysokie ciśnienie krwi,
• ból w klatce piersiowej w nocy,
• trudności z koncentracją,
• nadmierna senność w ciągu dnia,
• u dzieci: problemy z koncentracją, złe zachowanie, słabe wyniki w szkole,

Jeśli zauważyliśmy u siebie szereg powyższych objawów to powinniśmy rozważyć zasięgnięcie porady specjalisty w celu dokładniejszego zdiagnozowania zespołu bezdechu sennego.

Innymi przyczynami chrapania mogą być:

• spożywanie alkoholu niedługo przed snem,
• skrzywiona przegroda nosowa,
• polipy w jamie nosowej,
• częste problemy z zatokami,

Chrapanie może sugerować problemy zdrowotne chrapiącej osoby, takie jak:

• wspomniany powyżej zespół bezdechu sennego,
• cukrzyca typu 2,
• problemy sercowo-naczyniowe,
• otyłość,
• skrzywiona przegroda nosowa,

Kiedy należy pójść do lekarza?

Jeśli zauważyliśmy u siebie lub u swojego partnera, któreś z wyżej wymienionych objawów, powinniśmy udać się do lekarza w celu zdiagnozowania faktycznych przyczyn chrapania. Choć główna przyczyna chrapania, czyli zespół bezdechu sennego występuje najczęściej u dorosłych, nie znaczy to, że nie może wystąpić u dzieci. W przypadku zauważenia u naszej pociechy dłuższych przerw w oddychaniu podczas snu, należy zasięgnąć porady pediatry.

Czynniki ryzyka chrapania

Istnieje szereg czynników, które zwiększają ryzyko wystąpienia chrapania lub zespołu bezdechu sennego:

• płeć – statystycznie to mężczyźni częściej chrapią lub cierpią na zespół bezdechu sennego,
• historia rodziny – jeśli w naszej rodzinie są lub były osoby, które chrapały lub cierpiały na zespół bezdechu sennego to niestety istnieje ryzyko, że przypadłość ta zdarzy się również nam,
• stan górnych dróg oddechowych – kształt przegrody nosowej, rozmiar podniebienia miękkiego, jak również rozmiar migdałków mogą zwiększać ryzyko występowania chrapania,
• otyłość – osoby otyłe mają statystycznie większe ryzyko występowania zespołu bezdechu sennego oraz chrapania,
• alkohol – alkohol działa rozluźniająco na mięśnie, również mięśnie górnych dróg oddechowych, co zwiększa ryzyko występowania chrapania,

Komplikacje związane z chrapaniem

Chrapanie może wiązać się nie tylko z problemami dźwiękowymi. Choć chrapanie samo w sobie nie wydaje się być groźne, to może wskazywać na inne ukryte problemy zdrowotne takie jak niedoczynność tarczycy.

Niektóre badania wskazują również na powiązanie problemów z oddychaniem takich jak głośne chrapanie z wcześniejszą degeneracją pamięci oraz funkcji kognitywnych mózgu.

Inne możliwe komplikacje to:

• bezsenność,
• zwiększona drażliwość,
• problemy z koncentracją,
• wyższe ryzyko wystąpienia nadciśnienia oraz powiązanych z nim chorób serca i udar mózgu,
• zwiększone ryzyko spowodowania wypadku samochodowego w związku z brakiem snu,

Zapobieganie

Choć na niektóre przyczyny chrapania nie mamy wpływu (np. kształt przegrody nosowej) to jest szereg rzeczy, które możemy zrobić aby zmniejszyć ryzyko chrapania:

1. Pozycja podczas snu – spanie na plecach sprzyja chrapaniu, gdyż nasz rozluźniony język może zsunąć się i częściowo zablokować drogi oddechowe. W celu zmniejszenia ryzyka chrapania możemy spróbować spać na boku. Możemy również podwyższyć pozycję głowy podczas spania na plecach.
2. Utrata wagi – u osób otyłych tłuszcz może wpływać na drożność dróg oddechowych. Dla tych osób utrata wagi może zmniejszyć ryzyko chrapania.
3. Unikanie alkoholu oraz środków uspokajających – alkohol oraz środki uspokajające wpływają rozluźniająco na mięśnie co zwiększa ryzyko chrapania. Aby zmniejszyć to ryzyko specjaliści zalecają unikać spożywania alkoholu przynajmniej na 3-4 godziny przed snem, a wszelkie środki wspomagające sen powinny być stosowane pod okiem specjalisty.
4. Właściwa higiena snu – aby dobrze się wyspać zaleca się spać w wygodnym łóżku, w ciemnym oraz chłodnym pokoju. Brak snu lub nieregularny tryb snu może prowadzić do zwiększenia wagi, co w efekcie może zwiększyć ryzyko chrapania.

Leczenie chrapania

Żeby wyeliminować chrapanie, lekarz prawdopodobnie zaleci pacjentowi wprowadzenie zmian stylu życia, takich jak:

• strata na wadze
• unikanie picia alkoholu tuż przed snem

Leczenie przekrwienia błony śluzowej nosa

• pamiętanie o odpowiedniej ilości snu
• unikanie spania na plecach

W przypadku chrapania z towarzyszącym obturacyjnym bezdechem sennym, lekarz może zasugerować:

• Urządzenia doustne. Aparaty doustne są dopasowanymi ustnikami, które ułatwiają pozycjonowanie szczęki, języka i miękkiego podniebienia, aby zapewnić prawidłowy przepływ powietrza.
• Jeśli zdecydujesz się na użycie urządzenia doustnego, będziesz współpracować z lekarzem, aby zoptymalizować dopasowanie i pozycję urządzenia. Będziesz także współpracować ze specjalistą ds. snu, aby upewnić się, że urządzenie doustne działa zgodnie z przeznaczeniem.
• Przynajmniej raz na sześć miesięcy w ciągu pierwszego roku, a następnie co najmniej raz w roku, konieczne mogą być wizyty u stomatologa, aby sprawdzić dopasowanie i ocenić stan zdrowia jamy ustnej.
• Nadmierne ślinienie, suchość w ustach, ból szczęki i dyskomfort w obrębie twarzy, są możliwymi skutkami ubocznymi noszenia tego typu urządzeń.
• CPAP (Continuous Positive Airway Pressure – stałe dodatnie ciśnienie w drogach oddechowych) – metoda wspomagania oddychania stosowana głównie w leczeniu bezdechu sennego, a także w przypadku niewydolności oddechowej. Urządzeniem do wykonywania CPAP jest pompa powietrzna, podłączona do specjalnej maski na twarz, pokrywającej nos albo nos i usta razem. Dzięki ciągłemu nadciśnieniu wytwarzanemu przez pompę CPAP podtrzymuje (utrzymuje) drogi oddechowe otwarte i dzięki temu przeciwdziała bezdechowi podczas snu. CPAP (SEE-pap) eliminuje chrapanie i jest najczęściej stosowane do leczenia chrapania w związku z obturacyjnym bezdechem sennym.
• Chirurgia górnych dróg oddechowych. Istnieje szereg procedur, które starają się otworzyć górne drogi oddechowe i zapobiec ich znacznemu zwężeniu podczas snu za pomocą różnych technik.

Domowe środki zaradcze

Żeby zapobiec chrapaniu, spróbuj następujących wskazówek:

1. Jeśli masz nadwagę, schudnij. Utrata wagi może pomóc w zmniejszeniu chrapania.
2. Śpij na boku. Leżenie na plecach pozwala językowi opaść w tył do gardła, zwężając drogi oddechowe i częściowo utrudniając przepływ powietrza. Spróbuj spać na boku.
3. Podnieś głowę za pomocą dodatkowej poduszki.
4. Plastry na nos lub zewnętrzny rozszerzacz do nosa. Paski samoprzylepne nakładane na grzbiet nosa pomagają wielu osobom zwiększyć obszar ich kanału nosowego, zwiększając ich oddychanie. Rozwieracz do nosa to usztywniony pasek samoprzylepny nakładany zewnętrznie na nozdrza, który może pomóc zmniejszyć opór przepływu powietrza, ułatwiając oddychanie. Jednak paski nosowe i zewnętrzne rozszerzacze nosa nie są skuteczne u osób z obturacyjnym bezdechem sennym. Alergie lub odchylona przegroda mogą ograniczać przepływ powietrza przez nos. To zmusza cię do oddychania przez usta, zwiększając prawdopodobieństwo chrapania.
5. Ogranicz lub unikaj alkoholu i środków uspokajających. Unikaj picia napojów alkoholowych co najmniej dwie godziny przed snem.
6. Przed decyzją o zażyciu środków uspokajających, poinformuj swojego lekarza o swoim chrapaniu. Środki uspokajające i alkohol depresją centralny układ nerwowy, powodując nadmierne rozluźnienie mięśni, w tym tkanek w gardle.
7. Rzuć palenie. Zaprzestanie palenia może zmniejszyć chrapanie.