Bądź czujny!
Wykrycie nowotworu pęcherza moczowego bywa trudne. Objawy przypominają bowiem dolegliwości występujące przy infekcjach dróg moczowych, stanach zapalnych pęcherza moczowego oraz kamicy nerkowej. Aby potwierdzić lub wykluczyć chorobę nowotworową trzeba wykonać odpowiednie badania diagnostyczne.
Rak pęcherza moczowego jest w Polsce czwartym pod względem częstości zachorowań u mężczyzn i ósmym u kobiet. Każdy Pacjent, u którego wystąpił krwiomocz powinien zostać poddany szczegółowym badaniom diagnostycznym. W celu weryfikacji objawów najczęściej wykonuje się badania fizykalne, cytologiczne moczu, cystoskopię i urografię. W sytuacji, gdy nie pozwalają one wykryć przyczyn dolegliwości dodatkowo można wykonać: wziernikowanie moczowodów, wstępującą urografię, USG nerek, czy tomografię komputerową. Do objawów, które powinny zaniepokoić Pacjentów należą również: częste oddawanie moczu, dysuria (odczuwanie bólu przy oddawaniu moczu), nietrzymanie moczu, wysiłek w trakcie mikcji, bóle w okolicy lędźwiowej, bóle brzucha, obrzęki kończyn dolnych oraz utrata masy ciała.
Wywiad i badanie kliniczne
W trakcie zbierania wywiadu Pacjent może zostać zapytany o narażenie na środowiskowe i zawodowe czynniki ryzyka, uzależnienie od tytoniu, predyspozycje genetyczne, przebyte choroby. U osób z zaawansowanym nowotworem można stwierdzić wyczuwalny palpacyjnie w trakcie badania dwuręcznego lub badania per rectum guz.
Badania laboratoryjne
Podstawowe badania laboratoryjne moczu to badania ogólne, badania osadu moczu oraz paskowe testy chemiczne. Ocena cytologiczna osadu moczu służy do diagnostyki górnego i dolnego odcinka układu moczowego. Badanie umożliwia wykrycie obecności komórek nowotworu w próbce moczu chorego. Jest ono najbardziej skuteczne w przypadku weryfikacji raków nienaciekających, gdzie czułość tego badania sięga niemal 90%.
Diagnostyka obrazowa
Urografia to badanie, które diagnozuje zmiany występujące zarówno w górnych, jak i dolnych drogach układu moczowego. Ma na celu uwidocznienie nerek, pęcherza i dróg moczowych. Polega na dożylnym podaniu środków kontrastowych i wykonaniu zdjęć radiologicznych (RTG) jamy brzusznej. Co istotne – jest ona bardziej czuła w wykrywaniu niewielkich zmian w moczowodach lub miedniczkach nerkowych. Małe guzy pęcherza moczowego są lepiej widoczne w cytoskopii. Ultrasonografia jest badaniem nieinwazyjnym, nie obciążającym chorego. Może potwierdzić zmianę, ale nie określa głębokości nacieku. Tomografia komputerowa jest rutynowo wykonywana u Pacjentów z rozpoznaną inwazją lub miejscowo zaawansowaną chorobą. Pozwala na zobrazowanie nacieku, znajdującego się poza obrębem pęcherza moczowego. Dla potwierdzenia zajęcia węzłów chłonnych, niezbędne jest pobranie wycinka do badania histopatologicznego. Tomografia komputerowa jest również stosowana do oceny reakcji Pacjenta na zastosowane leczenie chemią. Rezonans magnetyczny służy do weryfikacji stopnia zaawansowania nowotworu. Może być wykonywany u osób uczulonych na środek kontrastowy podawany w trakcie tomografii komputerowej.
Diagnostyka endoskopowa
Cytoskopia razem z badaniem dwuręcznym i biopsją są niezbędnymi badaniami do postawienia diagnozy i określenia stopnia zaawansowania nowotworu. Polega na wprowadzeniu wziernika poprzez cewkę moczową do pęcherza moczowego. Pozwala na określenie wielkości guza, jego ruchomości, stopnia zajęcia ścian miednicy i powłok brzusznych. Weryfikuje nacieki. Nowotwory pęcherza o dużym stopniu złośliwości oraz wnikające głęboko w ścianę pęcherza moczowego wymagają najczęściej leczenia operacyjnego. Polega ono na wycięciu pęcherza moczowego wraz z otaczającymi go węzłami chłonnych oraz wytworzeniu sztucznego odprowadzenia moczu. Obserwacja własnego ciała, przynajmniej raz w roku badania moczu – to działania, które pozwolą wykryć nowotwory pęcherza moczowego we wczesnym stadium.
Kamila Siwczuk
Zespół ds. Komunikacji
Konsultacja medyczna
dr n. med. Jerzy Siekiera,
Koordynator Oddziału Urologii Onkologicznej W Centrum Onkologii w Bydgoszczy
