Cała prawda o witaminach i suplementach diety
Witaminy to ważne substancje aktywne występujące w pożywieniu w niewielkich ilościach. Niestety, nasz organizm nie jest w stanie samodzielnie wytwarzać i syntetyzować większości witamin, dlatego powinniśmy regularnie uzupełniać ich niedobór.
Witaminy rozpuszczalne w wodzie
Z tej grupy ważne są dla nas przede wszystkim dwa typy witamin: B i C. Dlaczego? Mają ogromny wpływ na wiele procesów zachodzących w organizmie człowieka.
Witaminy z grupy B mają istotne znaczenie dla sprawnej przemiany materii. Odpowiedzialne są za metabolizm węglowodanów i białek, a także za budowę komórek, tkanki łącznej oraz połączeń nerwowych. Znajdziemy je w zbożach, mleku, mięsie, jajkach, roślinach strączkowych, kiszonych warzywach, zarodkach pszennych oraz kiełkach.
Witamina C ma działanie antyoksydacyjne, a także ochronne przy budowie komórek. Wzmacnia układ odpornościowy, dlatego tak ważne jest zadbanie o duże dawki witaminy C w przypadku przeziębień. Poza tym witamina C hamuje powstawanie szkodliwych związków w jelitach, które są przyczyną powstawania nowotworów. Warto sięgnąć po witaminę C znajdującą się w naturalnych produktach – owocach dzikiej róży, czarnej porzeczce, truskawkach, owocach cytrusowych, natce pietruszki, ziemniakach, pomidorach czy w kiszonej kapuście.
Witaminy rozpuszczalne w tłuszczach
Witamina A wzmacnia siły obronne organizmu w walce z wolnymi rodnikami. Działa ochronnie na skórę i błony śluzowe. Zmniejsza ryzyko zachorowania na raka skóry, krtani, płuca, przełyku, żołądka, szyjki macicy i gruczołu krokowego. Źródłem tej witaminy są produkty zwierzęce takie jak mleko, masło, sery oraz jaja, tran, wątroba. Prowitamina witaminy A – czyli beta karoten – jest ważnym antyoksydantem, zapobiega nowotworom i występuje w owocach i warzywach o zabarwieniu żółtym, pomarańczowym i zielonym.
Witamina E z kolei działa ochronnie na komórki. Również jest antyoksydantem oraz wspomaga wątrobę, odtruwanie organizmu, stabilizuje układ odpornościowy. Znajduje się w pełnym zbożu, oleju słonecznikowym, sojowym, kukurydzianym, oleju z zarodków pszennych, oleju lnianym, soi, orzechach laskowych, ziarnach słonecznika.
Jeżeli nasza dieta obfituje w produkty zbożowe, owce, warzywa i naturalne tłuszcze roślinne możemy mieć pewność, że dostarczamy organizmowi niezbędne do życia witaminy.
W warunkach większego stresu, przy dużym spożyciu kofeiny, alkoholu, w przypadku choroby, a także podczas obciążającej terapii przeciwnowotworowej lub przy dużym narażeniu na toksyny środowiskowe zapotrzebowanie na substancje bioaktywne wzrasta. W takich przypadkach może zaistnieć potrzeba podawania suplementów diety będących skoncentrowanym źródłem witamin, składników mineralnych lub innych substancji odżywczych. Stosując je należy jednak pamiętać o istniejącym ryzyku spożycia nadmiernych ilości, które mogą wywołać skutki uboczne, szczególnie w przypadku leczenia nowotworów. Nadmierne niekontrolowane spożycie witamin rozpuszczalnych w tłuszczach w postaci suplementów diety, zwiększa ryzyko ich toksycznego działania. Przykładem jest sytuacja, w której zbyt duże przyjęcie witaminy A powoduje zaburzenie funkcji wątroby, a także zmiany w strukturze kości. Z tego względu przyjmowanie suplementów musi odbywać się pod kontrolą lekarza i każdy przypadek powinien być rozpatrywany indywidualnie.
W przypadku witamin rozpuszczalnych w wodzie nie ma większego ryzyka przekroczenia zalecanych dawek dziennych.
Najważniejsze jest jednak to, by na co dzień starać się dostarczać organizmowi witamin w możliwie naturalnej formie. Racjonalny sposób żywienia jest najbezpieczniejszym i najpewniejszym sposobem utrzymywania odpowiedniego bilansu witaminowego, dlatego weryfikacja diety będzie doskonałym, pierwszym krokiem do poprawy dotychczasowego stylu życia. A więc nie zwlekaj! Sięgnij po witaminowy zawrót głowy!
mgr Elżbieta Bandyszewska
Starszy Asystent Dietetyki Zespół ds. Żywienia Pacjentów w Centrum Onkologii w Bydgoszczy
